نزل القرآن الکریم یلقی الضوء علی جمیع مراحل معرکه أحد ویدلی بتعلیقات تصرح بالأسباب التی ادت إلی الخساره الفادحه وأبدی النواحی الضعیفه التی لم تزل موجوده فی طوائف أهل الإسلام بالنسبه إلی واجبهم، فی مثل تلک المواقف الحاسمه وکذلک بیّن القرآن الأهداف السامیه التی تمتاز بها هذه الأمه، کما تحدث القرآن الکریم عن مواقف المنافقین وفضحهم وأبدی ما کان فی باطنهم من العداوه لله ورسوله وللمومنین، مع إزاله الش...

این مقاله بر آن است که میراث مکتوب تفسیری شیعه در دوران حضور امامان در مدینه را بر اساس «عنوان پژوهی»  بازشناسی کرده، گوناگونی آنها را بشناساند، حضور عنوان های مختلف و فراوان تفسیری را در این دوران نشان دهد. دو کتاب فهرست شیعی نجاشی و شیخ طوسی، یعنی فهرست مصنّفی الشیعه و الفهرست، منابع اصلی ما در این پژوهش است. سی مؤلّف با 43 قرآنی، در این حوزۀ تفسیری حضور دارند که اهتمام شیعه به قرآن و نیاز جامع...

این مقاله به بررسی متنی و منبع شناختی یک روایت تفسیری می پردازد که نخستین بار در دو تفسیرالتبیان و مجمع البیان به نقل از امام باقر علیه السلام آمده است. مؤلف نشان می دهد که مأخذ شیخ طوسی در نقل این روایت، المصابیح فی تفسیر القرآن تألیف ابوالقاسم حسین بن علی معروف به وزیر مغربی (370ـ418 ق) بوده است. وزیر مغربی این سخن را به نحوی مبهم به «ابوجعفر» نسبت می دهد؛ اما این روایت نه در هیچ یک از منابع ...

از جملۀ تفاسیر شیعی در سدۀ 12ق، کنز الدقائق و بحر الغرائب اثر محمد رضا بن اسماعیل قمی مشهدی است. اطلاعات اندکی در بارۀ مؤلف آن در دسترس داریم و خود اثر نیز معمولا در شمار تفاسیر مأثور طبقه بندی می شود. به نظر می رسد همین تلقی از اثر سبب گردیده است که کمتر کوششی برای شناخت روش و رویکرد این مفسر، و احیانا، آرای شاخص و ابتکارات و تحلیلهای وی صورت پذیرد؛ همچنان که مخاطبان اثر، هدف از تألیف آن، و هر...

بخش عظیمی از آثار مکتوب تدوین شده در آستانه قرآن را، نگاشته هایی شکل می دهد که با عنوان «علوم قرآنی» شهره اند. در میان علوم قرآنی، عنوان «مبهمات قرآن» بحثی ، مهم و کارآمد در فهم قرآن وآیات آن است. قرآن کریم در لابلای سطور زرین و صفحات نورانی خود از نامها،جایها، جریانها و پدیده هایی سخن گفته است بدون اینکه به گونه مشخص چند و چونی آن ها را رقم بزند مانند: ?وَ وَاعَدْنَا مُوسیَ‏ ثَلَاثِینَ لَیلَهً وَ أَتْمَمْنَاهَا ب...

روشهای اصحاب ائمه(ع) در فهم و تفسیر آیات الأحکام مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.  صحابه ائمه به کسی گفته می شود که علاوه بر تشرف و نقل سخن امامان راه و روش آنها را هم پذیرفته باشد. اصحاب ائمه(ع) در جمع مفسّران و فقیهان قرن اول، دوم و سوم حضور چشم گیر دارند. دیدگاه های فقهی قرآنی اصحاب ائمه(ع)، تفاوتهایی با هم دارد، آن دسته از صحابه ائمه(ع) که معاصر صحابه پیامبر(ص) و تابعین صحابه هستند در مواردی...

در این پژوهش ابتدا بحث کوتاهی در مورد واژگان «انبیا» و «قصص» صورت گرفته است. سپس مبانی که در قصص مد نظر مفسرین بوده مانند اعتقاد به نقش هدایتی قرآن، اعتقاد به عصمت انبیا و حجیت قول صحابه و ... تدوین گردیده و در ادامه ویژگی های پیامبران در قرآن بیان شده، و به خصوص آن چه درقصص به آن توجه شده مانند مخلص، صالح و صدیق و ... توضیحاتی گفته شده ، همچنین به موارد اختلاف در ویژگی های هر یک از انبیا نیز...

تأثیر خاندان یقطین در حدیث‌گرایی شیعه[1] فاطمه جعفرنیا* چکیده حضور خاندان‌های شیعی گوناگون کنار امامان در عصر حضور و دوره‌های پس از آن و تأثیر این خاندان‌ها در دگرگونی‌های جامعۀ شیعی، از موضوع‌های درنگ‌کردنی در تاریخ شیعه امامیه است. این خاندان‌‌ها در تکوین مبانی فکری شیعه بسی تأثیر گذاردند و در گرفتن احکام و گسترش علوم و معارف اهل‌بیت (ع) در جامعۀ اسلامی، بسیار کوشیدند و در صحنۀ مبارزات سیاسی ...

چکیده روایات مأثوری که به تبیین و تفسیر آیات قرآن کریم می پردازد از صدر اسلام تا به حال بهترین برداشت تفسیری از آیات قرآن کریم را در پیش روی ما قرار داده است اما تفسیر مأثوری که از آیات صورت گرفته، اختلافاتی را در تبیین و تفسیرآیات بین مسلمین ایجاد نموده، با وجود اینکه در بین روایات تفسیری می توان روایات مشترک فراوانی را بیان نمود که سبب کم کردن اختلافات در تبیین و تفسیر آیات گردد همانطور که ...